Highlight
- ตับคั่งไขมัน (non-alcoholic fatty liver disease: NAFLD) เป็นภาวะที่พบบ่อยมากในปัจจุบัน ประมาณ 25-33% ของประชากรทั้งหมด
- (Note: NAFLD อาจถูกเรียกว่า MAFLD (metabolic dysfunction-associated fatty liver disease) หรือ MASLD (metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease) ได้เช่นเดียวกัน เป็นชื่อใหม่ที่ต้องการสื่อว่าพยาธิกำเนิดของโรคเกี่ยวข้องกับ metabolic syndrome [MetS]เป็นหลัก)
- ผู้ป่วย NAFLD ที่มีพังผืดในตับระดับที่ 2 ขึ้นไป (Fibrosis; F>2) มีความเสี่ยงที่จะเกิดตับแข็งและมะเร็งตับในอนาคตได้ผู้ป่วยกลุ่มนี้จึงควรได้รับการส่งต่อเพื่อพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคตับต่อไป
- แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่ >80% มีพังผืดในตับน้อย (F0-1) จึงไม่มีความจำเป็นต้องได้รับการส่งต่อ สามารถดูแลกับ primary doctor ได้ โดยให้ lifestyle intervention และรักษาโรคร่วม MetS
- Gold standard ของการประเมินพังผืดตับ คือ liver biopsy ซึ่งเป็นการตรวจที่ invasive และไม่เหมาะสมที่จะตรวจในผู้ป่วย NAFLD ทุกราย
- งานวิจัยชิ้นนี้จึงเกิดขึ้นเพื่อหาวิธีการตรวจที่ non-invasive โดยใช้การ clinical + routine lab เพื่อคัดกรองว่าผู้ป่วยรายใดมีความเสี่ยงที่จะมี F>2
- งานวิจัยพบว่า เมื่อใช้ข้อมูล อายุ, Diabetes, BMI, AST, ALT, Globulin และ Platelet ร่วมกัน คำนวณเป็น SAFE score (Steatosis-Associated Fibrosis Estimator) มีความแม่นยำในการวินิจฉัย F>2 ด้วย AUROC >0.8 และแม่นยำกว่า FIB-4 และ NFS ที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน
- ผู้ป่วยที่ SAFE score <0 มี NPV >90% สามารถ rule out F>2 ได้ ไม่จำเป็นต้องส่งต่อ แต่หาก SAFE >100 ควรส่งต่อผู้เชี่ยวชาญ นอกจากนี้ผู้ป่วยที่ SAFE <0 ยังมี long-term mortality ไม่ต่างกับผู้ที่ไม่มี NAFLD อีกด้วย
- คำนวณ SAFE ได้ที่ https://medcalculators.stanford.edu/safe