Development of a diagnostic support system for the fibrosis of nonalcoholic fatty liver disease using artificial intelligence and deep learning
พันโท นพ.ณพเมธ ปรีชาธรรมวงศ์1, พันโท รศ.นพ.ศักรินทร์ จิรพงศธร1, ผศ.ดร.กานต์ ยงศิริวิทย์2, ศ.ดร.นพ.สมบัติ ตรีประเสริฐสุข3 และคณะ
1แผนกโรคทางเดินอาหารและตับ กองอายุรกรรม โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า และ วิทยาลัยแพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า
2วิทยาลัยนวัตกรรมดิจิทัลเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยรังสิต
3สาขาวิชาโรคทางเดินอาหาร ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38819013/
DOI : 10.1002/kjm2.12850
- โรคตับคั่งไขมัน (nonalcoholic fatty liver disease, NAFLD) เป็นภาวะผิดปกติของเซลล์ตับที่มีการสะสมของไขมัน ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการอักเสบและพังผืดในเนื้อเซลล์ตับ อาจพัฒนากลายเป็นโรคตับแข็งและมะเร็งตับได้
- ผู้ป่วยโรคตับคั่งไขมันร่วมกับกลุ่มอาการเมตาบอลิก (metabolic syndrome) จะมีอัตราการเสียชีวิตสูงจากโรคในระบบหลอดเลือดและหัวใจสูงกว่าคนปกติ ซึ่งในปัจจุบันคาดการณ์ว่า 1/3 ของประชากรบนโลกกำลังเผชิญกับปัญหาโรคตับคั่งไขมัน
- ผู้ป่วยบางรายอาจต้องเข้ารับการตรวจวินิจฉัยยืนยันโรคตับคั่งไขมัน ซึ่งในปัจจุบันคือการเจาะตรวจชิ้นเนื้อตับ เป็นการตรวจมาตราฐาน เพื่อใช้ยืนยันการวินิจฉัยโรคตับคั่งไขมัน ตลอดจนสามารถใช้ในการพยากรณ์โรค โดยพบว่าพังผืดตับ (liver fibrosis) เป็นปัจจัยสำคัญในการทำนายการพยากรณ์โรค ซึ่งในปัจจุบันนิยมใช้เกณฑ์ Metavir (metavir scoring system) เพื่อประเมินความรุนแรงพังผืดตับในผู้ป่วยโรคตับคั่งไขมัน อย่างไรก็ตามเกณฑ์ Metavir อาศัยการให้ความเห็นของแพทย์ผู้อ่านชิ้นเนื้อซึ่งอาจมีความแปรปรวนได้สูงในการวินิจฉัยแต่ละครั้ง
- โปรแกรมปัญญาประดิษฐ์ SMART AI-PATHO ได้ถูกพัฒนาขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย ด้วยความร่วมมือระหว่างทีมแพทย์และทีมวิศวกรซอฟต์แวร์ โดยโครงการวิจัยได้รับทุนสนับสนุนหลักจากหน่วยบริหารและจัดการทุนด้านการเพิ่มความสามารถในการแข่งขันของประเทศ (บพข.) ภายใต้การกำกับของสำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ (สอวช.) และสมาคมแพทย์ระบบทางเดินอาหารแห่งประเทศไทยซึ่งเป็นงานวิจัยนวัตกรรมทางการแพทย์เพื่อเปรียบเทียบความสอดคล้องในการวินิจฉัยและประเมินความรุนแรงของปริมาณไขมันและระดับความรุนแรงของพังผืดตับในโรคตับคั่งไขมันระหว่างปัญญาประดิษฐ์และพยาธิแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โดยมุ่งหวังเป็นตัวช่วยของแพทย์ในด้านความแม่นยำ ลดความแปรปรวนในการอ่านผลชิ้นเนื้อ และสามารถประยุกต์ใช้กับแนวคิดการให้บริการการแพทย์ทางไกล (telemedicine)
- SMART AI-PATHO พบความสอดคล้องของผลการอ่านชิ้นเนื้อจากพยาธิแพทย์ ในการตรวจจับปริมาณของเซลล์ไขมันและสามารถบอกระดับของพังผืดในตับอยู่ในระดับที่น่าพึงพอใจ ซึ่งในอนาคตสามารถพัฒนาต่อยอดเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ ในการอ่านชิ้นเนื้อเพื่อประเมินการอักเสบของเซลล์ตับ และรูปแบบของพังผืดที่หลากหลายขึ้น